Zapomniany świadek – cmentarz żydowski w Opolu
W poszukiwaniu zaginionej menory
ul. Graniczna 11, 46-020 Opole
Strona Urzędu Miasta Opole (Ratusz, Rynek, 46-020 Opole):
http://www.opole.pl/urzad_miasta_opola1
Informacja turystyczna (Rynek 23, 45-015 Opole):
http://www.visitopolskie.pl/pl/objects/details/id,3901/m,Opole/t,Miejska-Informacja-Turystyczna-w-Opolu.html
http://www.opole.pl/turystyka/artykuly/31529-5-Article-Miejska_Informacja_Turystyczna#paragraph2619
Cmentarz żydowski jest jednym z 5 cmentarzy miejskich w Opolu i należy do grupy 31 cmentarzy żydowskich na Opolszczyźnie. Leży przy ul. Granicznej na terenie dzielnicy Nowa Wieś Królewska, zajmuje powierzchnię ok. 0,3 hektara i gromadzi ok. 150 nagrobków – głównie żydowskiej inteligencji Opola z okresu ok. 100 lat (1840-1940). Jest jednym z niewielu widocznych śladów obecności Żydów w Opolu – obok budynku starej synagogi (obecnie – siedziba telewizji regionalnej), kamienia pamiatkowego na miejscu spalonej w czasie Nocy Kryształowej nowej synagogi i tzw. „domku rabina“, w którym mieszkał nadzorca nowej synagogi.
Opis historyczny
Dzieje Żydów opolskich biegną równolegle do historii miasta i mają początek w XIII w., jednak przez stulecia Żydów mieszkało w Opolu bardzo niewielu (na pocz. XIX w. 8-10 rodzin), a swoich zmarłych grzebali na kirkucie w Białej Prudnickiej. Dopiero po usamodzielnieniu się gminy żydowskiej w r. 1816 rozpoczęto starania o budowę własnego cmentarza żydowskiego. Pierwsze pochówki miały tu miejsce w latach 20. XIX w. W latach 40.-50. XIX w. w Opolu zbudowano synagogę, a żydowska ludność miasta wzrosła do pół tysiąca osób. W r. 1853 rabinem został dr Adolf Wiener (honorowy obywatel miasta), którego nagrobek zachował się do dzisiaj w centralnej części kirkutu. Kirkut opolski jest świadectwem zamożności i wysokiej pozycji społecznej Żydów opolskich: pochowani są tu rabini, lekarze, adwokaci, aptekarze, kupcy, przedsiębiorcy. W latach 20.-30. XX w. na skutek polityki władz niemieckich liczba ludności żydowskiej Opola stopniała z ok. tysiąca do 300 osób, a ostatni pochówek na kirkucie w Opolu miał miejsce w r. 1940. W latach II wojny światowej Żydzi opolscy zostali deportowani głównie do Terezina, a stamtąd do Auschwitz, gdzie zostali wymordowani.
Nawet nie wszyscy mieszkańcy Opola wiedzą o istnieniu w ich mieście nieźle zachowanego cmentarza żydowskiego, który jest organicznie związany z historią Oppeln/Opola: kirkut opolski leży niedaleko dworca PKP, ale jednak poza szlakami turystycznymi. Tym bardziej należy to miejsce odwiedzać, a jego historię uczynić powszechnie dostępną. Przyczyni się to także do zahamowania postępującej dewastacji cmentarza.
Wojciech, 64 lata
Współczesność
Po wojnie gmnina żydowska w Opolu nie odrodziła się, a cmentarz przy ul. Granicznej popadał w zapomnienie i był dewastowany. Wyburzono budynek tahary i mieszkania stróża i ogrodnika. Otoczono jednak kirkut nowym murem, a w r. 2005 młodzież polska, izraelska i niemiecka uporządkowały teren cmentarza. Część nagrobków jest zniszczona i czeka na renowację. Ocalałe nagrobki wykonane są z kamienia, w którym wyryto inskrypcje głównie w językach hebrajskim i niemieckim, niekiedy tylko po niemiecku. Na części nagrobków zachowała się piękna ornamentacja i symboliczne zdobienia.
50.656232 17.932862
Gryf poleca
Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev.
