Pionierzy w podkolanówkach – pomnik wyzwolenia w Pardubicach
Buciory czerwonoarmisty
Náměstí Republiky, 530 02 Pardubice, kraj pardubicki
W pobliżu pardubickiego pałacu i kościoła św. Bartłomieja, na osi placu Republiki znajduje się pomnik ku czci ofiar II wojny światowej. Najprawdopodobniej dawno by go już usunięto, gdyby nie zasadnicze zmiany w jego projekcie tuż przed ukończeniem.
Opis historyczny
Autorem pomnika z 1957 roku jest prominentny artysta komunistyczny Josef Malejovský, laureat kilku państwowych nagród Klementa Gottwalda. W okresie normalizacji, w latach 1976-1986, był nawet posłem Zgromadzenia Federacyjnego Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej.
Pierwotnie Malejovský chciał umieścić na szczycie pomnika postać Józefa Stalina, zastanawiano się także nad podwójną rzeźbą z Klementem Gottwaldem. Obywatele Pardubic składali się na pomnik już od 1949 roku, kamień węgielny położono z okazji obchodów urodzin Stalina w 1952 roku.
Przygotowanie pomnika trwało w końcu tak długo, że w międzyczasie doczekano śmierci Stalina, a następnie odwilży politycznej po „krytyce kultu jednostki” Chruszczowa. Rok przed ukończeniem pomnika Josef Malejovský musiał więc zastąpić wyrzeźbioną już figurę Stalina neutralnym czerwonoarmistą.
Stało się więc tak, że podczas gdy pod wysokim piedestałem widać pompatyczne przejawy czci – pionierzy w podkolanówkach dumnie stoją na warcie honorowej, czeska kobieta w stroju ludowym kładzie u stóp idola wieniec dożynkowy – na słupie na górze skromnie stoi nieśmiały żołnierzyk ze spuszczoną twarzą o azjatyckich rysach.
Jeśli kogoś urzekły okazałe pomniki Malejovskiego, to we wschodnich Czechach może ich znaleźć jeszcze kilka: Alois Jirásek w Hronovie, bracia Čapkowie w Malych Svatoňovicach, ojciec i syn Antal Stašek i Ivan Olbracht w Semilach.
Honza, 30 lat
Współczesność
Dziś nie znajdziemy już na pomniku ani motywu czerwonej gwiazdy, ani okolicznościowych napisów. Z pomnika wyzwolenia stał się pomnikiem ofiar II wojny światowej. Po 1989 roku przeszedł renowację, pozbawiono go ciężaru ideologicznego i dodano miedzianą tablicę. Do dziś jednak pozostaje symbolicznym świadkiem przemian ideologicznych XX wieku.
50.039198 15.776513
Gryf poleca
Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev.
