W miejscu spalonej wsi – Javoříčko
Cień swastyki
Javoříčko, 783 24 Luká, Kraj Ołomuniecki
http://www.javoricko.cz
Kiedy w 1938 roku odkryto obok wioski Javoříčko rozległe jaskinie naciekowe, zdawało się, że miejsce to zasłynie tylko jako ważny obszar geologiczny. Później przyszła II wojna światowa i Javoříčko stało się pamiątką ludzkiego okrucieństwa.
Kontekst historyczny
Wieś Javoříčko zawsze była trochę na uboczu. Wprawdzie dość blisko znajduje się znany romantyczny zamek Bouzov, ale sama wieś trochę się skrywa w lesistej dolinie Wyżyny Drahańskiej. Być może z tego powodu podczas II wojny światowej okolice wsi wybrała sobie jako miejsce swojej działalności partyzanckiej grupa radzieckich spadochroniarzy. Nawiasem mówiąc, był pomiędzy nimi również jeden Polak, Zdzisław Nowacki. Po jednej z niejasnych akcji partyzanckich, podczas której zastrzelono w miejscowej gajówce kobietę z dwojgiem dzieci, jednostki SS (stacjonujące wówczas na zamku Bouzov) przeprowadziły akcję odwetową, podczas której spalono całą wieś i zamordowano 38 mężczyzn, mieszkańców wsi. Wszystko to miało miejsce w ostatnich dniach wojny, 5 maja 1945, kiedy większość Europy Środkowej była już wolna, a w Pradze wybuchało powstanie.
Po wojnie, dzięki pomocy finansowej międzynarodowej organizacji UNRRA, postawiono nieopodal nowe Javoříčko. W miejscu spalonej wsi założono miejsce pamięci z monumentalnym pomnikiem, typowym dziełem socrealizmu. Zaczynały się już jednak lata pięćdziesiąte, a całą historię kontrowersyjnych radzieckich partyzantów zaczęła przekształcać komunistyczna propaganda. Do dzisiaj głównym tekstem na pomniku pozostaje słynne „Ze Związkiem Radzieckim po wieczne czasy“.
Polecam wycieczkę do Javoříčka na rowerze: można zacząć na przykład w Lošticach albo w Mohelnici, zatrzymać się na zamku Bouzov (uwaga, pod górkę!), a stamtąd przejechać wśród pięknej przyrody już do Javoříčka. Na pewno spodobają się wam też miejscowe jaskinie naciekowe, część Narodowego Rezerwatu Przyrody Špraněk.
Honza
Współczesność
Po latach zaniedbań Javoříčko znowu stało się dostojnym miejscem pamięci. Można tu znaleźć kilka tablic edukacyjnych, które objaśnią miejscową historię „in situ“. Nie zabrakło tu również miejsca na szybką przekąskę, w przygotowaniu jest też nowa ekspozycja.
49.672246 16.918444
Gryf poleca
Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev. Jsem toulavý Gryf, napůl polský orel, napůl český lev.
